Marudne, niewyspane niemowlę, rozkojarzony i nerwowy kilkulatek czy półprzytomny nastolatek snujący się po domu mogą wzbudzać w każdym rodzicu obawę o jego zdrowie i samopoczucie. Sen jest niezwykle ważny w prawidłowym rozwoju dziecka, w procesie regeneracji oraz zapamiętywania. Dlatego tak istotna jest jego odpowiednia ilość oraz jakość. Dlaczego nasze dzieci doświadczają różnych zaburzeń snu, możliwych na każdym etapie rozwoju? Jak sobie z tym problemem radzić? Przeczytaj poniższy artykuł i w razie potrzeby zastosuj niezbędne środki zaradcze.
Dlaczego niemowlę nie może spać?
Jakość snu rodziców małego dziecka, nawet jeżeli budzi się ono tylko na jedzenie i nie sprawia kłopotów, pozostawia wiele do życzenia. Wybudza ich najmniejszy szelest, przez całą noc czuwają i naturalne jest to, że rano wstają niewyspani. Sytuacja znacznie się pogarsza gdy dziecko nie przesypia spokojnie nocy lub mamy problemy z usypianiem go. Małe dziecko potrafi wpływać na życie wszystkich domowników, również rodzeństwa, szczególnie gdy płacze i marudzi do późnej nocy. Co może być przyczyną trudności z zasypianiem i jak się ich pozbyć?
Gdy wykluczymy głód i mokrą pieluchę, problemy somatyczne jak kolka, zatkany nos i gorączka, warto sprawdzić czy dziecku nie jest za gorąco lub za zimno oraz czy jego ubranie nie uwiera go w delikatnych miejscach. Małe dzieci lubią schematy i powtarzające się rytuały. By czuło się bezpiecznie, było zrelaksowane powinniśmy codziennie o stałych porach powtarzać te same czynności jak na przykład karmienie, kąpiel, czytanie bajek, śpiewanie kołysanek. Dziecko powinno być przed snem wyciszone przez przygaszenie światła, ściszenie radia czy telewizora. W ciągu dnia powinniśmy zadbać o jego aktywność fizyczną, ruch i zabawę a także przebywanie na świeżym powietrzu, które doskonale wpływa na jakość snu.
Co zrobić gdy kilkulatek odmawia pójścia spać?
Nieco inaczej sprawa wygląda, gdy trudności z zasypianiem dotyczą przedszkolaka lub dziecka z pierwszych klas szkolnych. Mogą one wynikać zarówno z buntu i próby przesuwania granic, sprawdzenia na ile mogą sobie pozwolić (które w tym wieku są czymś normalnym) jak również z przyczyn niezależnych od dziecka (choroba, złe warunki, stres). Ważne jest więc ustalenie przyczyn. U dziecka, które potrafi mówić i zasygnalizować nam konkretny problem sprawa jest prosta. Czasem jednak to rodzic musi odkryć prawdziwy powód tego zjawiska.
Kilkuletnie dziecko posiada bujną wyobraźnię. Czasem lęki z tego wynikające potrafią być naprawdę silne. Rolą rodzica jest wówczas spokojnie wytłumaczyć, jak ważna jest umiejętność odróżnienia fikcji od rzeczywistości. Może to jednak trochę potrwać, a w tym czasie warto być w pobliżu dziecka. Już sama obecność w pokoju podziała na nie relaksująco i pozwoli szybciej zasnąć.
Należy unikać również dużej ekspozycji na jaskrawe światło przed snem, czyli ograniczyć dziecku kontakt z telefonem i telewizorem. Lepiej poczytać mu bajkę, albo wysłuchać jak minął mu dzień. Będzie to przyjemne doświadczenie zarówno dla dziecka jak i dla opiekuna.
Bezsenność u nastolatków
Zauważyłeś, że Twoje nastoletnie dziecko od dłuższego czasu jest przemęczone? Chodzi niewyspane, ma problemy w szkole i trudności z koncentracją. Dodatkowo szybko się denerwuje, straciło apetyt lub wręcz przeciwnie, ma zbyt duży? Najczęstszym powodem są problemy ze snem. Być może śpi zbyt krótko lub jego sen jest kiepskiej jakości. W takiej sytuacji należy z dzieckiem porozmawiać i jak najszybciej znaleźć odpowiednie rozwiązanie. Z czego wynikają problemy ze snem u nastolatków?
Powody są bardzo różne. Czasem wynikają ze zmian zachodzących w ich organizmie, szybkich skoków rozwojowych, predyspozycji rodzinnych a czasem powody są zupełnie prozaiczne i łatwe do wyeliminowania jak długie przesiadywanie przed komputerem lub telefonem, uczenie się do późnych godzin nocnych. Zdarza się dość często, że nastolatek mocno się stresuje szkołą lub relacjami z otoczeniem, a jak wiemy stres to główna przyczyna bezsenności w każdej grupie wiekowej.
Podstawowym sposobem na poprawę jakości wypoczynku jest zadbanie o higienę snu:
- stałe rytuały przed snem (ciepła kąpiel, czytanie książek)
- wyeliminowanie substancji pobudzających: napojów energetycznych, napojów zawierających kofeinę jak kawa, mocna herbata
- aktywność fizyczna, ale tylko w ciągu dnia, nastolatek powinien się wyciszać przed snem
- odpowiednia dieta
- ekspozycja na światło dzienne od wczesnych godzin porannych i eliminacja światła sztucznego wieczorem, zwłaszcza o niebieskim zabarwieniu ( laptopy, telefon, monitor, telewizor), światło powinno być delikatne i o ciepłym zabarwieniu
- farmakoterapia powinna być ostatecznym rozwiązaniem, gdy wszystkie inne sposoby zawiodą
Konsekwencje kłopotów ze snem
Możemy je podzielić na trzy kategorie.Pierwsza to te związane z ciałem i zaliczamy do nich: zmniejszenie aktywności fizycznej, wzrost wagi ciała i ryzyko otyłości, cukrzyca i nadciśnienie. Druga kategoria związana jest z powikłaniami psychicznymi: depresja, stany obniżonego nastroju, zaburzenia uwagi, koncentracji, pogorszenie pamięci. Ostatnia grupa to powikłania społeczne, związane z gorszym funkcjonowaniem w grupie, pogorszeniem relacji z najbliższymi, wyalienowanie.
Warunki fizyczne komfortowego wypoczynku
Po wykluczeniu wszystkich powyższych przyczyn, które są powodem problemów z zasypianiem i utrzymaniem wysokiej jakości snu pozostaje jeszcze sprawdzenie, czy łóżko i materac, na którym śpią Twoje dzieci są wystarczająco wygodne i dobrze wspierają sylwetkę. Źle dobrany materac może generować problemy ze snem. Jak więc dobrać odpowiedni? Z pewnością należy go dopasować do wagi dziecka. Dla najmłodszych odpowiedni będzie materac miękki lub materac średnio twardy, dla nastolatków materac średnio twardy lub materac twardy. Do niemowlęcego łóżeczka najczęściej wybierane są materace piankowe lub materace lateksowe, sprawdzą się również w łóżku przedszkolaka lub małego ucznia. W przypadku nastolatków warto zainwestować w model ze sprężynami czyli materac pocketowy lub materac multipocketowy. Musimy także zdecydować o rodzaju warstw zewnętrznych.
Także inne elementy sypialni mogą wpłynąć pozytywnie na jakość snu dziecka. Sypialnia powinna być cicha, więc w miarę możliwości nie umieszczajmy jej w pobliżu ruchliwej ulicy a także zaciemniona ( sprawdzą się rolety, grube zasłony, żaluzje). Zadbajmy również o czystość pokoju (jest to szczególnie ważne dla alergików), o odpowiednią temperaturę w pomieszczeniu oraz regularne wietrzenie.
